Pedagogika specjalna stanowi dyscyplinę, której przedmiotem zainteresowania są osoby z niepełnosprawnościami na różnych etapach rozwoju i w różnych okresach życia, osoby, które wskutek dysfunkcji i uszkodzeń mają trudności w wypełnianiu codziennych życiowych zadań i z uwagi na specyficzne potrzeby wymagają specjalistycznie przygotowanej kadry, w tym zwłaszcza kadry pedagogicznej, posiadającej kompetencje do pracy z dziećmi i młodzieżą.

Pedagogika specjalna to kierunek, który przygotowuje do pracy dydaktyczno-wychowawczej z osobami o różnych deficytach, dysfunkcjach, zaburzeniach rozwojowych i zaburzeniach osobowości, co wymaga specjalistycznego przygotowania w ramach studiów ukierunkowanych na zaspokajania specjalnych potrzeb edukacyjnych wychowanków.

Podkreślenia wymaga fakt, że projektowany kierunek Pedagogika specjalna jest o profilu praktycznym (wyżej wymienione kierunki i specjalności są o profilu ogólnoakademickim), co oznacza, że efekty kształcenia ukierunkowane są przede wszystkim na zdobycie umiejętności praktycznych i kompetencji społecznych niezbędnych w pracy zawodowej. Dlatego program studiów akcentuje kształcenie studentów w kontakcie z placówkami w ramach praktyk zawodowych i był konsultowany z interesariuszami zewnętrznymi. Poza tym program kształcenia spełnia wymagania umożliwiające absolwentom otrzymanie uprawnień do zajmowania stanowiska nauczyciela i równocześnie pedagoga specjalnego. Tych uprawnień absolwent nie może uzyskać na innych kierunkach studiów prowadzonych na Uniwersytecie Opolskim.

Kandydaci na studia legitymują się świadectwem maturalnym i przyjmowani są na studia na podstawie wyników uzyskanych podczas egzaminów maturalnych. Nie przewiduje się dodatkowego egzaminu wstępnego.

W związku z tym, że praca pedagoga specjalnego wymaga bezpośredniego kontaktu z drugim człowiekiem oczekuje się od kandydata na studia, iż posiada on umiejętność prowadzenia rozmowy, słuchania, nawiązywania kontaktów interpersonalnych, wzbudzania zaufania u innych osób oraz zdolności empatyczne. Powinien charakteryzować się gotowością do pomagania innym, determinacją w dążeniu do osiągania założonych celów, a ponadto cechować się komunikatywnością, otwartością, kreatywnością, cierpliwością. Ponadto powinien być osobą dążącą do samodoskonalenia i rozwoju w myśl idei uczenia się przez całe życie.

Rekrutacja na kierunek Pedagogika specjalna odbywa się według ogólnych kryteriów, ustalonych każdego roku przez Senat Uniwersytetu Opolskiego i ogłaszanych na stronie internetowej UO. Rekrutacja przebiega w kilku etapach: rejestracja, ogłoszenie wyników, składanie dokumentów, ogłoszenie list przyjętych. Szczegółowe informacje dostępne są również w Dziale Nauczania UO (ul. Katowicka 87B DS „Niechcic”, telefony: 77 452 73 97 – Kierownik, 77 452 73 98, 77 452 73 99 – pracownicy biura, e-mail: dz_nauczania@uni.opole.pl).

W okresie rekrutacji działają Instytutowe Komisje Rekrutacyjne, których skład oraz możliwość kontaktu z nimi ustalane są i podawane do wiadomości kandydatów na studia na stronie Instytutu Nauk Pedagogicznych: www.inp.uni.opole.pl. Warunki rekrutacji ponadto będą dostępne na stronie internetowej: www.rekrutacja.uni.opole.pl.

Studia trwają 5 lat (10 semestrów) i obejmują zajęcia dydaktyczne (wykłady, ćwiczenia, ćwiczenia metodyczne i seminarium dyplomowe) oraz praktyki zawodowe.

Plan studiów zakłada, że student realizuje przedmioty pogrupowane w następujące moduły:

1. Kształcenie ogólne

      Socjologia

      Filozofia

      Procesy komunikacji społecznej

      Lektorat języka obcego (poziom B2)

      Lektorat  języka obcego (poziom  B2+)

2. Przygotowanie psychologiczno-pedagogiczne

      Psychologia ogólna

      Pedagogika ogólna

      Psychologia rozwoju dzieci i młodzieży

      Pedagogika społeczna

      Teoretyczne podstawy wychowania

3. Kształcenie kierunkowe

      Biomedyczne podstawy rozwoju

      Podstawy rehabilitacji osób z niepełnosprawnością

      Pedagogika specjalna

      Teoretyczne podstawy kształcenia

      Diagnostyka pedagogiczna

      Wprowadzenie do pedagogiki resocjalizacyjnej

      Prawo oświatowe i podstawy prawe pracy pedagoga specjalnego

      Zaburzenia ze spektrum autyzmu

      Podstawy logopedii

      Praca opiekuńczo-wychowawcza w przedszkolu i szkole

      Psychologia wychowawcza i psychoprofilaktyka

      Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży

      Specjalne potrzeby edukacyjne

      Poradnictwo i praca z rodziną dziecka o specjalnych potrzebach
edukacyjnych

      Psychospołeczne funkcjonowanie osób dorosłych z
niepełnosprawnością

      Opieka i wsparcie osób dorosłych z niepełnosprawnością

      Dydaktyka specjalna

      Diagnostyka w pedagogice specjalnej

4. Edukacja włączająca

      Edukacja integracyjna i włączająca

      Diagnoza specjalnych potrzeb edukacyjnych

      Metodyka kształcenia w grupach zróżnicowanych

      Programy wychowawcze w edukacji integracyjnej i włączającej

      Organizacja edukacji włączającej

5. Wsparcie warsztatu pracy pedagoga specjalnego

      Emisja głosu

      Pierwsza pomoc przedmedyczna

      Technologie informacyjno-komunikacyjne

      Kultura języka

6. Metodologia badań naukowych

      Metodologia badań pedagogicznych

      Seminarium dyplomowe

      Przygotowanie i obrona pracy dyplomowej

7. Przedmioty ogólnouczelniane

      Wychowanie fizyczne

8. Przygotowanie w poszczególnych zakresach pedagogiki specjalnej

      Kursy stałe (po dwa w semestrach od III do X, czyli 16 przedmiotów po 15 godzin wykładu i 30 godzin ćwiczeń) z wybranego modułu w zakresie:

Edukacji i rehabilitacji osób z niepełnosprawnością intelektualną,

Pedagogiki leczniczo-terapeutycznej,

Pedagogiki resocjalizacyjnej.

Uwaga: Grupy powstaną w przypadku zapisania się do nich co najmniej 20 studentów.

9. Praktyki (ogółem 330 godzin)

– w semestrze III, IV, V, VI i VIII – praktyki śródroczne po 30 godzin; w semestrze VII i IX – praktyki ciągłe (po 90 godzin) realizowane w miesiącu wrześniu poprzedzającym semestr

Absolwent kierunku Pedagogika specjalna posiada następujące kompetencje zawodowe:

• uzyskuje wiedzę za zakresu nauk społecznych dotyczącą rozwoju i funkcjonowania człowieka, a szczególnie człowieka doświadczającego różnego typu zaburzeń rozwojowych, uszkodzeń czy dysfunkcji, powodujących jego niepełnosprawność,
• posiada ukształtowane poczucie wrażliwości na powszechne i specyficzne potrzeby człowieka z niepełnosprawnością oraz zdobywa umiejętności praktyczne niezbędne w pracy psychopedagogicznej: opiekuńczo-wychowawczej i terapeutyczno-rehabilitacyjnej z dziećmi, młodzieżą i osobami dorosłymi z zaburzeniami rozwojowymi i z niepełnosprawnością,
• uzyskuje wiedzę teoretyczną oraz umiejętności jej wykorzystania w zakresie diagnozowania stanu rozwojowego osób z niepełnosprawnością (zarówno zaburzeń, jak i potencjału rozwojowego) oraz prognozowania ich rozwoju, a także organizacji i realizacji specjalistycznych działań profilaktycznych, edukacyjno-wychowawczych, korekcyjno-rewalidacyjnych, wspierająco-pomocowych i innych w pracy z osobami z niepełnosprawnością na różnych etapach rozwoju w różnych placówkach oświatowych i pozaoświatowych działających na rzecz osób z niepełnosprawnością,
• zdobywa szczegółowe kompetencje w zakresie wiedzy w obszarze przedmiotu i zadań pedagogiki specjalnej oraz jej powiązań z innymi dyscyplinami nauki, wiedzy dotyczącej istoty, przyczyn i klasyfikacji niepełnosprawności, wiedzy dotyczącej metodycznych aspektów działań w zakresie opieki, wychowania, rewalidacji, rehabilitacji, korektury, terapii realizowanych w placówkach edukacyjno-oświatowych oraz pozarządowych,
• uzyskuje kompetencje w zakresie umiejętności, w tym na przykład umiejętności identyfikacji i samodzielnego, kreatywnego rozwiązywania różnorodnych zadań i problemów edukacyjnych, rehabilitacyjnych, terapeutycznych, posługiwania się nowoczesnymi środkami technologicznymi we wszelkich działaniach podejmowanych na rzecz rozwoju oraz wspomagania osoby z dysfunkcjami rozwojowymi i z zaburzeniami oraz z niepełnosprawnością w systemie edukacji specjalnej, integracyjnej i inkluzyjnej (w szkołach i placówkach specjalnych, integracyjnych i ogólnodostępnych),
• zdobywa umiejętności współpracy z rodziną i specjalistami w zakresie realizacji różnorodnych zadań w obszarze wspomagania rozwoju osób z niepełnosprawnością oraz ich przygotowania do samodzielnego i niezależnego (w granicach możliwości) funkcjonowania w rolach osobistych i społecznych z uwzględnieniem optymalizacji jakości ich życia,
• zdobywa umiejętności metodyczne w zakresie planowania, organizacji, realizacji i ewaluacji praktycznych działań opiekuńczo-wychowawczych i korekcyjno-rewalidacyjnych i innych (np. w zakresie stymulacji rozwoju czy organizacji casu wolnego) dzieci i młodzieży, w tym dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz różnego rodzaju niepełnosprawnością,
• zdobywa umiejętności dotyczące projektowania własnego rozwoju i podejmowania zadań na rzecz samodoskonalenia i uczenia się przez całe życie, podwyższania poziomu własnych możliwości w zakresie działań niezbędnych zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym (co dotyczy między innymi umiejętności w zakresie komunikowania się, ochrony i emisji głosu, czy udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej),
• uzyskuje kompetencje społeczne determinujące efektywną pracę z osobami z niepełnosprawnością, w tym wrażliwość na potrzeby rozwojowe i życiowe osób z niepełnosprawnością oraz ich prawa, zrozumienie sytuacji życiowej osób z niepełnosprawnością i ich rodzin, życzliwość i otwartość na  drugiego człowieka, postawę bezwarunkowej akceptacji człowieka z niepełnosprawnością oraz przekonanie o potrzebie aktywnego upowszechniania pożądanych prospołecznych postaw środowiska akceptującego osoby z niepełnosprawnością.

Posiadane kwalifikacje oraz uprawnienia zawodowe:

Absolwent zdobywa kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w przedszkolach specjalnych, oddziałach specjalnych w przedszkolach ogólnodostępnych, szkołach podstawowych specjalnych, oddziałach specjalnych w szkołach podstawowych ogólnodostępnych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych oraz specjalnych ośrodkach wychowawczych, dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, szkołach specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, ośrodkach umożliwiających dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim oraz dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, a także kwalifikacje do prowadzenia zajęć rewalidacyjno-wychowawczych z dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim.

• Absolwent posiada kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkołach wchodzących w skład młodzieżowych ośrodków wychowawczych przeznaczonych dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną oraz do zajmowania stanowiska nauczyciela wychowawcy w powyższych ośrodkach.
• Absolwent posiada kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela pedagoga w szkołach i innych placówkach oświatowych. 
• Absolwent może być zatrudniony w przedszkolach ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi, przedszkolach integracyjnych, szkołach ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi, szkołach integracyjnych i innych formach wychowania i kształcenia jako nauczyciel posiadający kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego z uwzględnieniem realizacji zadań zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego uczniów niepełnosprawnych, np. na stanowisku asystenta nauczyciela, pomocy nauczyciela (tzw. nauczyciel wspomagający).
• Absolwent może znaleźć zatrudnienie w placówkach pozaoświatowych (np. prowadzonych przez organizacje pozarządowe, służbę zdrowia, pomoc społeczną) przeznaczonych dla osób z różnymi rodzajami  niepełnosprawności na stanowisku pedagoga specjalnego.

Absolwent pedagogiki specjalnej uzyskuje tytuł magistra i jest przygotowany do organizowania opieki, wychowania i terapii osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Obecnie szkolnictwo dla osób niepełnosprawnych staje się coraz bardziej integracyjne i dlatego zmniejsza się liczba uczniów przebywających w szkołach segregacyjnych a zwiększa liczba osób niepełnosprawnych w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych. Dlatego pedagog specjalny jest potrzebny we wszystkich typach szkół, do których uczęszczają dzieci i młodzież o różnych dysfunkcjach.

Absolwenci znajdą zatrudnienie m.in. w:

• szkołach podstawowych (państwowych i niepublicznych),
• przedszkolach (państwowych i niepublicznych),
• ośrodkach wychowawczych rewalidacyjno-resocjalizacyjnych,
• placówkach dla osób z różnymi rodzajami  niepełnosprawności prowadzonych przez organizacje pozarządowe,
• placówkach dla osób z różnymi rodzajami  niepełnosprawności prowadzonych przez służbę zdrowia,
• placówkach dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności prowadzonych przez pomoc społeczną.

Absolwent ma możliwość kontynuowania kształcenia na studiach podyplomowych i studiach doktoranckich w zakresie nauk społecznych i humanistycznych.